چرا بعضی افراد در معرض خطر تنگی کانال نخاعی هستند و علت اصلی آن چیست؟

تنگی کانال نخاعی معمولاً زمانی رخ می‌دهد که فضا برای نخاع و اعصاب موجود در کانال نخاعی باریک شود. این وضعیت می‌تواند به درد، بی‌حسی، ضعف و مشکلات حرکتی منجر شود. دلایل اصلی تنگی کانال نخاعی شامل موارد زیر است:

پیری و فرسایش طبیعی

با افزایش سن، تغییرات طبیعی در ستون فقرات می‌تواند منجر به تنگی کانال نخاعی شود. فرسایش دیسک‌ها و مفاصل می‌تواند باعث کاهش فضای کانال نخاعی شود.

آرتروز (آرتریت مفصلی)

آرتروز می‌تواند باعث ضخیم شدن و التهاب در مفاصل بین مهره‌ها شده و فضا را برای نخاع تنگ کند.

دیسک‌های فتق شده

وقتی دیسک‌های بین مهره‌ای برجسته یا فتق می‌شوند، می‌توانند به کانال نخاعی فشار وارد کرده و فضای آن را کاهش دهند.

برآمدگی استخوانی (استخوانی شدن مفاصل یا اسپلینت‌های استخوانی)

در برخی موارد، استخوان‌ها به دلیل فرسایش یا آسیب‌های مفصلی ممکن است برآمدگی پیدا کنند که به فضای کانال نخاعی فشار وارد کرده و آن را تنگ کند.

تغییرات ژنتیکی و مادرزادی

برخی افراد به طور ژنتیکی ممکن است تنگی کانال نخاعی داشته باشند که در نتیجه مشکلات ساختاری از بدو تولد ایجاد می‌شود.

تصادفات یا آسیب‌ها

آسیب‌های فیزیکی به ستون فقرات مانند شکستگی‌ها یا ضربات می‌توانند باعث تغییرات در ساختار کانال نخاعی و در نتیجه تنگی آن شوند.

بیماری‌های التهابی

بیماری‌هایی مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان (نوعی آرتریت التهابی) می‌توانند به تنگی کانال نخاعی منجر شوند.

تومورها

تومورهای داخل کانال نخاعی یا اطراف آن می‌توانند باعث فشرده شدن نخاع و تنگی کانال شوند.

این دلایل می‌توانند به طور مستقل یا ترکیبی باعث تنگی کانال نخاعی شوند و در نهایت منجر به فشار بر روی نخاع یا اعصاب و ایجاد علائم مختلف شوند.

تنگی کانال نخاعی می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند که بسته به شدت و محل تنگی و میزان فشاری که بر روی نخاع یا اعصاب وارد می‌شود، متفاوت است. در ادامه، علائم شایع این بیماری را بررسی میکنیم:
درد کمر: یکی از علائم اولیه تنگی کانال نخاعی، درد در ناحیه کمر است که ممکن است در نواحی مختلف پشت یا ستون فقرات احساس شود. این درد می‌تواند به صورت مداوم یا در هنگام ایستادن یا راه رفتن بدتر شود.
درد در پاها: فشاری که بر روی اعصاب وارد می‌شود، می‌تواند باعث درد، سوزش، یا بی‌حسی در پاها شود. این درد به ویژه در هنگام راه رفتن یا ایستادن طولانی‌مدت شدیدتر می‌شود و پس از نشستن یا خم شدن به جلو ممکن است تسکین یابد.
بی‌حسی یا ضعف در پاها: تنگی کانال نخاعی ممکن است باعث بی‌حسی یا ضعف در پاها شود. این علائم ممکن است از احساس سوزش گرفته تا ضعف در حرکت پاها و حتی ناتوانی در راه رفتن به طور کامل متفاوت باشند.
ناتوانی در کنترل مثانه یا روده‌ها: در موارد شدیدتر تنگی کانال نخاعی، فشار بر نخاع می‌تواند باعث مشکلاتی در کنترل ادرار یا مدفوع شود که به این وضعیت به نام «سندرم دم اسب» اشاره می‌شود. این علائم نیاز به درمان فوری دارند.
ضعف عضلانی: تنگی کانال نخاعی ممکن است باعث ضعف عضلات شود که معمولاً در پاها یا دست‌ها احساس می‌شود. این ضعف می‌تواند باعث مشکل در راه رفتن یا انجام فعالیت‌های روزمره شود.
اختلالات حسی: افرادی که دچار تنگی کانال نخاعی هستند، ممکن است احساساتی مانند سوزش، گزگز یا حساسیت‌های غیرطبیعی (پارستزی) در ناحیه پاها یا دست‌ها داشته باشند.
لنگیدن در هنگام راه رفتن: به دلیل فشار بر روی اعصاب، بسیاری از افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی هنگام راه رفتن دچار لنگیدن می‌شوند. این وضعیت معمولاً پس از راه رفتن طولانی‌مدت یا ایستادن به مدت طولانی بدتر می‌شود.
سفتی و محدودیت حرکت: برخی افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی احساس سفتی و محدودیت در حرکت ستون فقرات دارند. این وضعیت می‌تواند باعث سختی در خم شدن، چرخش یا حتی بلند شدن از حالت نشسته شود.

افراد مسن: پیری باعث فرسایش دیسک‌ها و مفاصل ستون فقرات می‌شود.
افراد مبتلا به آرتروز: آرتروز می‌تواند مفاصل ستون فقرات را ضخیم کرده و فضا برای نخاع تنگ کند.
افراد با آسیب‌دیدگی ستون فقرات: تصادفات و آسیب‌ها می‌توانند تغییرات ساختاری در ستون فقرات ایجاد کنند.
افراد با دیسک‌های فتق شده: دیسک‌های بیرون زده فشار به نخاع وارد می‌کنند.
افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی: بیماری‌هایی مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان می‌توانند به تنگی کانال نخاعی منجر شوند.
افراد با مشکلات مادرزادی ساختاری: ساختار غیرطبیعی ستون فقرات از بدو تولد.
افراد با فعالیت‌های فیزیکی سنگین: بلند کردن بارهای سنگین و فعالیت‌های مشابه فشار به ستون فقرات وارد می‌کند.
افراد چاق یا دارای اضافه وزن: فشار اضافی بر ستون فقرات.
افراد کم‌تحرک: سبک زندگی بی‌تحرک می‌تواند منجر به ضعیف شدن ستون فقرات شود.

برای تشخیص تنگی کانال نخاعی، پزشک معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کند:vمعاینه فیزیکی: ارزیابی علائم، حرکت و حساسیت بدن.
رادیوگرافی (X-ray): بررسی تغییرات ساختاری در ستون فقرات.
MRI: دقیق‌ترین روش برای بررسی فشار بر نخاع و اعصاب.
CT scan: تصویربرداری از ستون فقرات برای شناسایی مشکلات ساختاری.
میلوگرام: تزریق ماده کنتراست به نخاع برای بررسی تنگی.
الکترومیوگرافی (EMG): بررسی عملکرد اعصاب و عضلات.

درمان تنگی کانال نخاعی بسته به شدت علائم و وضعیت بیمار متفاوت است. درمان‌ها به دو دسته دارویی و غیر دارویی تقسیم می‌شوند:

درمان‌های غیر دارویی

فیزیوتراپی: تمرینات تقویتی و کششی برای بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش فشار روی اعصاب.
آب درمانی: انجام تمرینات در آب برای کاهش فشار بر روی ستون فقرات.
کایروپراکتیک: تنظیمات دستی ستون فقرات برای کاهش درد و بهبود حرکت.
کمپرس گرم یا سرد: استفاده از کمپرس برای کاهش التهاب و تسکین درد.
استراحت: استراحت مناسب برای کاهش فشار به نخاع و اعصاب.

درمان‌های دارویی

مسکن‌ها: داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای کاهش درد و التهاب.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): برای کاهش التهاب و درد.
داروهای شل‌کننده عضلات: برای کاهش اسپاسم‌های عضلانی.
استروئیدها: داروهای استروئیدی به صورت خوراکی یا تزریقی برای کاهش التهاب شدید.

درمان‌های جراحی (در صورت لزوم)

جراحی دیسک: در صورتی که فتق دیسک به نخاع فشار وارد کند.
جراحی داکس (laminectomy): برداشتن بخشی از مهره برای افزایش فضای کانال نخاعی.
جراحی استخوانی (spinal fusion): ترکیب دو یا چند مهره برای جلوگیری از حرکت آن‌ها.

درمان‌های غیرجراحی معمولاً در مراحل اولیه مؤثر هستند، اما در صورت عدم بهبود یا وجود علائم شدید، ممکن است جراحی نیاز باشد.

برای پیشگیری از تنگی کانال نخاعی و مراقبت‌های لازم، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

پیشگیری

ورزش منظم: انجام تمرینات تقویتی و کششی برای تقویت عضلات کمر و شکم، که از ستون فقرات حمایت می‌کنند.
حفظ وزن سالم: اضافه وزن فشار زیادی بر ستون فقرات وارد می‌کند، بنابراین حفظ وزن سالم می‌تواند کمک‌کننده باشد.
پوزیشن صحیح نشستن و ایستادن: رعایت وضعیت صحیح بدن در حین نشستن و ایستادن برای کاهش فشار روی ستون فقرات.
اجتناب از بلند کردن بارهای سنگین: هنگام بلند کردن اشیاء سنگین از تکنیک‌های صحیح استفاده کنید و از خم شدن به جلو خودداری کنید.
فعالیت بدنی مناسب: انجام فعالیت‌های بدنی با شدت متوسط به صورت منظم، مانند پیاده‌روی یا شنا، به حفظ انعطاف‌پذیری و قدرت ستون فقرات کمک می‌کند.
پرهیز از حرکت‌های تکراری و فشارهای اضافی: از انجام حرکات تکراری و بلند کردن وزن‌های سنگین به طور مداوم اجتناب کنید.

مراقبت‌های لازم

استراحت کافی: استراحت مناسب و اجتناب از فعالیت‌های شدید به مدت طولانی برای کاهش فشار روی نخاع.
فیزیوتراپی: انجام تمرینات فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و بهبود حرکت ستون فقرات.
کمپرس گرم یا سرد: استفاده از کمپرس گرم یا سرد برای تسکین درد و کاهش التهاب.
حمایت از کمر: استفاده از کمربندهای حمایتی در مواقع ضروری برای کاهش فشار بر ستون فقرات.
مشاوره پزشکی: مراجعه منظم به پزشک برای ارزیابی وضعیت و دریافت درمان‌های پیشگیرانه یا به موقع.

این اقدامات می‌توانند به پیشگیری از تنگی کانال نخاعی کمک کنند و در صورت بروز علائم، به کاهش شدت آن‌ها و تسریع در درمان کمک نمایند.

تنگی کانال نخاعی یکی از مشکلات شایع ستون فقرات است که می‌تواند باعث درد، ضعف و اختلالات حرکتی شود. پیشگیری از این وضعیت از طریق انجام ورزش‌های منظم، حفظ وزن سالم، رعایت وضعیت صحیح بدن و پرهیز از بلند کردن بارهای سنگین، می‌تواند به کاهش خطر آن کمک کند. علاوه بر این، مراقبت‌های لازم مانند استراحت کافی، فیزیوتراپی، و استفاده از کمپرس گرم یا سرد می‌تواند به تسکین علائم و بهبود وضعیت بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی کمک کند. در صورتی که علائم به درمان‌های غیرجراحی پاسخ ندهند، جراحی ممکن است ضروری باشد. در چنین مواردی، مراجعه به متخصصانی چون دکتر سید مصطفی احمدی،جراح مغز و اعصاب خوب در سبزوار می‌تواند به بیماران در انتخاب بهترین روش درمانی کمک کند. برای دریافت مشاوره می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت و یا از طریق شماره تماس 05144267075 اقدام کنید.


منابع
my.clevelandclinic.org
mayoclinic.org