علت پا درد بعد از جراحی ستون فقرات چیست؟

پا درد بعد از جراحی ستون فقرات برای خیلی از بیماران نگران‌کننده است. بیشتر موارد طبیعی و گذرا هستند. دلیل اصلی این درد معمولاً التهاب و تحریک ریشه عصب است که پس از برداشتن فشار، مدتی زمان لازم دارد تا آرام شود. گاهی هم بافت‌های اطراف در حین ترمیم متورم می‌شوند و همین التهاب طبیعی می‌تواند درد تیرکشنده یا سوزشی ایجاد کند. برخی بیماران به دلیل چسبندگی بافت اسکار یا حساسیت عصبی طولانی‌مدت، درد پای طولانی‌تری را تجربه می‌کنند. اگر در جراحی‌های فیوژن ابزارهای فلزی نزدیک عصب قرار بگیرند یا بی‌ثباتی باقی بماند نیز درد می‌تواند ادامه پیدا کند. با این حال بیشتر موارد طی چند هفته تا چند ماه رو‌به‌بهبود هستند و تنها در صورت ضعف ناگهانی یا درد شدید رو‌به‌افزایش باید به جراح مراجعه شود. علت‌های شایع پا درد بعد از جراحی ستون فقرات شامل موارد زیر است:
التهاب و تورم بعد از عمل: پس از جراحی بافت‌ها دچار التهاب طبیعی می‌شوند و همین تورم اطراف ریشه عصب می‌تواند تا چند هفته باعث درد تیرکشنده پا شود.
تحریک یا حساسیت ریشه عصب: حتی اگر دیسک یا عامل فشار برداشته شده باشد، عصبی که مدت‌ها تحت فشار بوده تا مدتی تحریک‌پذیر می‌ماند و درد سوزشی یا تیرکشنده ایجاد می‌کند.
چسبندگی یا اسکار جراحی: تشکیل بافت اسکار در هفته‌ها یا ماه‌های بعد می‌تواند فضای اطراف عصب را محدود کند و درد مشابه قبل از عمل ایجاد کند.
هماتوم یا تجمع خون: به ندرت پس از جراحی خون در ناحیه جمع می‌شود و اگر به ریشه عصب فشار بیاورد، درد شدید و ناگهانی در پا ایجاد می‌کند.
بی‌ثباتی مهره‌ای: اگر مهره‌ها بعد از عمل به اندازه کافی پایدار نباشند، حرکت‌های کوچک باعث تحریک عصب و درد پای مداوم می‌شود.
مشکلات مفصل لگن یا عضلات باسن: گاهی درد مربوط به ستون فقرات نیست و منشأ آن مفصل لگن یا سندرم پیریفورمیس است که با درد سیاتیکی اشتباه گرفته می‌شود.

درد سوزشی: معمولا ناشی از التهاب عصب است و بیمار احساس گرمی یا سوزش ممتد در مسیر سیاتیک دارد.
درد تیرکشنده: شایع‌ترین نوع و از کمر به ران یا ساق می‌زند و معمولاً نشان‌دهنده تحریک ریشه عصب است.
درد مبهم عضلانی: بیشتر به دلیل اسپاسم عضلات پس از تغییر الگوی حرکتی جراحی رخ می‌دهد و معمولاً با فیزیوتراپی بهتر می‌شود.
درد فشاری یا گزگز: بی‌حسی، مورمور یا فشار داخلی می‌تواند ناشی از ترمیم عصب باشد، ولی اگر رو‌ به‌ بدتر شدن است باید بررسی شود.
درد ناگهانی و شدید: غیرمعمول؛ ممکن است نشانه هماتوم، عفونت یا فشار جدید روی عصب باشد و نیاز به بررسی فوری دارد.
در صورت تجربه هر یک از این دردها پس از جراحی، مشاوره با بهترین جراح دیسک در خراسان رضوی می‌تواند سهم مهمی در تشخیص دقیق و انتخاب درمان مناسب داشته باشد. پیگیری تخصصی و برخورداری از دانش و تجربه روز، شانس بهبود کامل و بازگشت به زندگی فعال را افزایش می‌دهد.

وقتی روند درد کاهشی است
اگر هر هفته شدت درد کمتر شود و الگوی بهبود مشخص باشد، معمولاً نشانه طبیعی‌بودن روند ترمیم است.
وقتی با استراحت و دارو آرام می‌شود
دردهای التهابی پس از جراحی معمولاً به داروهای ضدالتهاب و استراحت کوتاه پاسخ می‌دهند و شدتشان ثابت نمی‌ماند.
وقتی با راه‌رفتن ملایم بدتر نمی‌شود
حرکت‌های سبک باید باعث بدترشدن درد نشود. اگر درد با فعالیت سبک پایدار بماند، بهبودی طبیعی در جریان است.
وقتی همراه با ضعف جدید یا بی‌اختیاری نیست
نبود علائم عصبی شدید نشان می‌دهد که احتمالا فشاری روی عصب ایجاد نشده و درد ناشی از روند ترمیم است.
وقتی در چند هفته اول رخ می‌دهد
وجود درد خفیف تا متوسط در ۲ تا ۶ هفته اول بعد از عمل معمول است و بیشتر بیماران تجربه مشابهی دارند.

معاینه دقیق عصبی
پزشک قدرت عضلات، حس پا و واکنش‌های عصبی را ارزیابی می‌کند تا مشخص شود آیا ریشه عصب هنوز تحریک یا تحت فشار است.
MRI با تزریق
برای تشخیص چسبندگی، التهاب، هماتوم یا باقی‌مانده فشار روی عصب استفاده می‌شود و دقیق‌ترین تصویر از بافت نرم را ارائه می‌دهد.
CT اسکن مهره‌ها
اگر جراحی فیوژن یا پلاتین‌گذاری انجام شده باشد، CT بهترین روش برای بررسی موقعیت پیچ‌ها و ثبات ساختار مهره‌ها است.
نوار عصب و عضله
EMG/NCS مشخص می‌کند آسیب یا کندی هدایت عصبی در کدام سطح وجود دارد و آیا درد ناشی از درگیری واقعی عصب است یا عضلانی.
ارزیابی مفصل لگن و عضلات باسن
برای دردهای ارجاعی مانند مشکلات لگن یا سندرم پیریفورمیس انجام می‌شود که گاهی با درد سیاتیکی اشتباه گرفته می‌شود.
آزمایش‌های خون
در موارد مشکوک به عفونت، التهاب شدید یا اختلالات سیستمیک کمک می‌کند علت غیرستونی درد مشخص شود.

درد پا رو‌به‌بدتر شدن
اگر درد برخلاف انتظار طی روزها یا هفته‌ها کاهش نداشته باشد یا شدت آن افزایش پیدا کند باید ارزیابی تخصصی انجام شود.
ضعف یا بی‌حسی جدید
ایجاد ضعف عضلانی، افت قدرت پا یا بی‌حسی گسترده بعد از عمل نشانه درگیری عصب است و نیاز به مراجعه فوری دارد.
بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
این علامت هشدار جدی برای فشار شدید روی اعصاب مرکزی است و باید بدون تأخیر توسط جراح بررسی شود.
تب، لرز یا ترشح از محل جراحی
می‌تواند نشانه عفونت باشد و معمولاً نیازمند درمان سریع با آنتی‌بیوتیک یا اقدامات دیگر است.
درد ناگهانی و شدید بعد از یک حرکت یا افتادن
احتمال آسیب به پلاتین، شل شدن پیچ‌ها یا هماتوم وجود دارد و باید فوراً بررسی شود.
درد ماندگار بیش از ۶ تا ۸ هفته
اگر درد پا بعد از این مدت همچنان ادامه داشته یا ثابت مانده باشد معمولاً نیاز به تصویربرداری یا تست‌های تشخیصی دارد.

داروهای ضدالتهاب و شل‌کننده عضلات
برای کاهش تورم اطراف عصب و کم‌کردن اسپاسم‌های عضلانی استفاده می‌شود و معمولاً در هفته‌های اول بیشترین تأثیر را دارد.
فیزیوتراپی هدفمند
با تمرین‌های کنترل‌شده روی عضلات مرکز بدن و پا فشار از روی عصب کاسته شده و حرکت‌پذیری ستون فقرات سریع‌تر بهبود می‌یابد.
تزریق اپیدورال یا فورامینال
در صورتی که التهاب یا چسبندگی باعث تحریک عصب شده باشد تزریق استروئید می‌تواند به‌طور موقت درد را آرام و التهاب را مهار کند.
اصلاح فعالیت‌های روزمره
آموزش درست بلندکردن اجسام و تنظیم نشستن و کاهش خم‌و‌راست زیاد کمک می‌کند فشار مکانیکی از روی ناحیه جراحی کم شود.
درمان‌های دستی و تکنیک‌های بافت نرم
در مواردی که عضلات باسن یا لگن منبع درد هستند تکنیک‌های دستی باعث کاهش فشار و کنترل درد ارجاعی می‌شوند.
بررسی و اصلاح مشکلات مکانیکی پلاتین
اگر تصویر‌برداری مشکل پیچ یا پلاتین را نشان دهد جراح ممکن است با مداخله جزئی وضعیت را اصلاح کند و درد برطرف شود.

پا درد بعد از جراحی ستون فقرات برای بسیاری از بیماران تجربه‌ای طبیعی و قابل کنترل است که اغلب با رعایت توصیه‌های پزشکی، اصلاح سبک زندگی و درمان مناسب بهبود می‌یابد. شناسایی علائم هشدار و مراجعه به جراح در مواقع حساس اهمیت فراوانی دارد. پیروی از دستورالعمل‌های تخصصی، فیزیوتراپی و مراقبت کافی از محل جراحی نقش مهمی در کاهش درد و پیشگیری از عوارض دارند. بیشتر بیماران پس از چند هفته روند بهبودی مطلوبی را طی می‌کنند و پایش اصولی می‌تواند نگرانی‌ها را به حداقل برساند.
در نهایت فرایند درمان و کنترل پا درد بعد از جراحی ستون فقرات نیازمند پیگیری و ارزیابی تخصصی و دریافت مشاوره اصولی است. تیم ما در کلینیک دکتر احمدی بهترین جراح مغز و اعصاب در سبزوار با بهره‌گیری از دانش روز و تجهیزات پیشرفته و تجربه گسترده آماده ارائه بهترین خدمات تشخیصی و درمانی به بیماران عزیز است. اگر دچار درد پا پس از جراحی یا هرگونه نگرانی مرتبط با ستون فقرات هستید، برای دریافت نوبت مشاوره می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت اقدام کنید یا با شماره 05144267075 تماس بگیرید.

منابع
spine-health.com
pmc.ncbi.nlm.nih.gov
owchealth.com