چه عواملی باعث لرزش دست‌ها می‌شوند؟

لرزش دست‌ها یکی از مشکلات نسبتاً شایع است که ممکن است افراد در سنین مختلف تجربه کنند. علل پزشکی لرزش دست‌ها به مجموعه‌ای از بیماری‌ها و اختلالات اطلاق می‌گردد که مستقیماً موجب بروز لرزش غیرارادی در حرکات دست‌ها می‌شوند. این لرزش ممکن است به واسطه اختلالات سیستم عصبی مرکزی، بیماری‌های غدد، مشکلات متابولیک یا حتی عوارض دارویی رخ دهد. شایع‌ترین علل پزشکی شامل موارد زیر است:
بیماری پارکینسون: پارکینسون یک اختلال عصبی پیش‌رونده است که به‌دلیل کمبود دوپامین در مغز ایجاد می‌شود و سبب لرزش استراحت، کندی حرکات و سفتی عضلات به‌ویژه در دست‌ها می‌گردد.
لرزش اساسی (Essential Tremor): لرزش اساسی یک بیماری شایع عصبی با زمینه ژنتیکی است که معمولاً هنگام انجام حرکات ظریف دست یا نگه‌داشتن دست در وضعیتی خاص تشدید می‌شود و در برخی خانواده‌ها زمینه ارثی دارد.
پرکاری تیروئید: پرکاری غده تیروئید با افزایش هورمون تیروکسین موجب تحریک بیش از حد اعصاب و در نتیجه بروز لرزش خفیف تا شدید دست‌ها و همراهی با علائمی چون تعریق، بی‌قراری و تپش قلب می‌شود.
سکته یا آسیب مغزی: در اثر سکته یا ضربه به مغز کنترل حرکات اندام‌ها مختل می‌شود که این موضوع می‌تواند باعث بروز لرزش دست‌ها به‌ویژه در کنار ضعف یا اختلال عملکرد عضلات گردد.
ام‌اس (Multiple Sclerosis): ام‌اس یک بیماری خودایمنی است که با آسیب به غلاف میلین اعصاب مرکزی لرزش دست‌ها را در پی دارد و معمولاً همراه با ضعف عضلانی و اختلالات حسی دیده می‌شود.
عوارض دارویی یا مواد سمی: مصرف برخی داروهای اعصاب و روان، داروهای ضد صرع و حتی مسمومیت با فلزات سنگین یا مصرف زیاد محرک‌هایی مثل کافئین و الکل می‌تواند منجر به لرزش دست‌ها گردد.

علل غیرپزشکی و محیطی لرزش دست‌ها به موارد زیر تقسیم می‌شوند:
استرس و اضطراب: تنش‌های روانی یا تجربه استرس باعث تحریک سیستم عصبی و لرزش موقت دست‌ها می‌شود.
خستگی شدید: فعالیت فیزیکی سنگین یا کاهش انرژی عضلات منجر به لرزش گذرای دست‌ها خواهد شد.
افت قند خون: در اثر روزه‌داری یا نخوردن طولانی غذا سطح گلوکز پایین آمده و باعث لرزش می‌گردد.
مصرف زیاد کافئین: نوشیدن بیش از حد قهوه یا نوشابه انرژی‌زا اعصاب را تحریک کرده و لرزش خفیف ایجاد می‌کند.
کم‌آبی بدن: در موارد دهیدراسیون عملکرد عضلات مختل شده و لرزش ملایم دست‌ها دیده می‌شود.
سرما و تغییر دمای شدید: قرارگیری در محیط سرد یا تغییر ناگهانی دمای بدن منجر به لرزش موقتی می‌شود.
بی‌خوابی و خستگی روانی: کاهش کیفیت خواب یا بی‌خوابی‌های طولانی باعث ضعف عصبی و لرزش گذرا می‌شود.
هیجان یا ترس ناگهانی: واکنش طبیعی بدن به شوک روانی هیجان یا ترس شدید موجب لرزش کوتاه‌مدت دست‌ها می‌شود.
داروهای محرک یا غذایی: برخی مکمل‌ها و داروهای محرک یا چربی‌سوزها اثر جانبی لرزش دست دارند که با قطع مصرف رفع می‌شود.

لرزش دست‌ها به طور کلی از نظر زمان وقوع و شدت و علت به چند دسته تقسیم می‌شود:
لرزش فیزیولوژیک (Physiological Tremor): این نوع لرزش خفیف و غیرقابل مشاهده معمولاً در همه افراد سالم وجود دارد و اغلب در شرایطی مانند اضطراب، خستگی یا مصرف کافئین تشدید می‌شود.
لرزش اساسی (Essential Tremor): شایع‌ترین نوع لرزش پاتولوژیک است عمدتاً دست‌ها را درگیر کرده و معمولاً با افزایش سن شدت می‌یابد و اغلب زمینه ارثی دارد.
لرزش پارکینسونی (Parkinsonian Tremor): این لرزش غالباً در حالت استراحت بروز می‌کند و با بیماری پارکینسون مرتبط است و معمولاً همراه با علائم دیگری همچون کندی حرکت و سفتی عضلات دیده می‌شود.
لرزش مخچه‌ای (Cerebellar Tremor): این لرزش عمدتاً به دنبال آسیب یا اختلال در مخچه ایجاد می‌شود و به هنگام انجام حرکات هدف‌دار (مانند لمس نوک بینی) شدت پیدا می‌کند.
لرزش وضعیتی (Postural Tremor): در زمانی رخ می‌دهد که دست‌ها در برابر جاذبه قرار می‌گیرند (مثلاً هنگام نگه‌داشتن دست‌ها در فضای باز) و اغلب ناشی از اختلالات متابولیک، دارویی یا اضطراب است.
لرزش هدفمند (Intention Tremor): این نوع لرزش در حین حرکت به سوی یک هدف خاص ظاهر می‌شود و شدت آن با نزدیک شدن دست به هدف افزایش می‌یابد که معمولاً در آسیب‌های مخچه دیده می‌شود.
لرزش دارویی یا سمی (Drug-induced or Toxic Tremor): مصرف برخی داروها مانند آمفتامین‌ها یا مسمومیت با مواد شیمیایی می‌تواند منجر به بروز لرزش شود و با قطع عامل ایجادکننده معمولاً بهبود می‌یابد.

روش‌های تشخیص علت لرزش دست شامل بررسی بالینی و استفاده از ابزارهای تخصصی است و به شرح زیر به‌صورت موردی و یک‌ونیم‌خط بیان می‌شود:
مصاحبه و شرح حال پزشکی: پزشک زمان شروع لرزش و شدت علائم و سابقه خانوادگی را بررسی می‌کند.
معاینه عصبی و بالینی: ارزیابی نوع لرزش، واکنش‌های عضلانی و بررسی علائم همراه صورت می‌گیرد.
آزمایش خون: برای بررسی بیماری‌های زمینه‌ای مانند اختلال تیروئید یا دیابت به‌کار می‌رود.
تصویربرداری مغزی (MRI یا CT): کشف ضایعات مغزی یا سکته و اختلالات ساختاری با تصویربرداری دقیق انجام می‌شود.
نوار عصب و عضله (EMG, EEG): سنجش فعالیت الکتریکی عضلانی و عصبی برای رد یا تایید بیماری‌های عصبی خاص.
بررسی داروها و سموم: کنترل مصرف داروها و مواجهه با مواد سمی جهت یافتن علت احتمالی لرزش.
تست‌های ژنتیکی: برای شناسایی اختلالات وراثتی و لرزش‌های ارثی توصیه می‌شود.
آزمون عملکرد تیروئید: بررسی هورمون‌های تیروئیدی جهت رد یا تایید پرکاری تیروئید.
ارزیابی روانشناختی: انجام بررسی‌های تخصصی در موارد لرزش ناشی از استرس یا اختلالات روانی.

درمان دارویی: استفاده از داروهای مهارکننده بتا مانند پروپرانولول یا داروهای ضد تشنج نظیر پرایمیدون با هدف کاهش شدت لرزش به‌ویژه در لرزش اساسی تجویز می‌شود.
اصلاح سبک زندگی: کاهش مصرف کافئین، ترک سیگار، مدیریت استرس و خواب کافی می‌تواند به کاهش لرزش‌های خفیف کمک کند.
کاردرمانی و فیزیوتراپی: تمرینات تقویتی، بهبود مهارت‌های حرکتی و آموزش تکنیک‌های جبرانی برای بهبود عملکرد روزمره بیماران انجام می‌شود.
درمان بیماری زمینه‌ای: درمان اختلالات متابولیک مانند پرکاری تیروئید، دیابت یا تصحیح عوارض دارویی در بهبود لرزش مؤثر است.
تحریک مغزی عمقی (DBS): در موارد شدید و مقاوم به درمان دارویی، جراحی ایمپلنت الکترود مغزی با هدف کنترل لرزش انجام می‌گیرد. در موارد شدید و مقاوم به درمان دارویی، انتخاب جراحی به عنوان راهکار تخصصی مطرح می‌شود که انجام آن زیر نظر بهترین جراح مغز و اعصاب در سبزوار با رعایت استانداردهای جهانی و استفاده از آخرین تکنولوژی‌های جراحی مغز، می‌تواند نتایج مطلوب‌تری را برای بیماران فراهم سازد. تخصص و تجربه جراح نقش کلیدی در افزایش ایمنی و اثربخشی جراحی تحریک مغزی عمقی (DBS) دارد.
تزریق بوتاکس: برای برخی انواع لرزش موضعی نظیر لرزش دست یا سر تزریق بوتاکس در عضلات درگیر به کاهش علائم کمک می‌کند.
پشتیبانی روانشناختی: در لرزش ناشی از اضطراب یا اختلالات روانی درمان‌های روانشناختی و مشاوره تخصصی نقش مهمی در مهار علائم دارند.
تعدیل یا قطع داروهای تشدیدکننده: شناسایی و تغییر داروهایی که لرزش ایجاد یا تشدید می‌کنند تحت نظر پزشک توصیه می‌شود.

شروع ناگهانی یا شدت بالای لرزش: بروز ناگهانی یا شدید لرزش نیازمند بررسی فوری پزشکی است.
همراهی با علائم هشداردهنده: وجود ضعف عضلات، اختلال تکلم، تاری دید یا مشکلات حرکتی ضرورت مراجعه تخصصی دارد.
تداوم یا پیشرفت لرزش: ادامه یا تشدید لرزش و اختلال در زندگی روزمره نشانه نیاز به ارزیابی تخصصی است.
سابقه خانوادگی اختلالات عصبی: وجود سابقه بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون یا لرزش اساسی در خانواده اهمیت تشخیص را افزایش می‌دهد.
عدم بهبود با اصلاح شرایط محیطی: رفع نشدن لرزش با کاهش کافئین یا مدیریت استرس نیازمند مراجعه پزشک است.
مصرف دارو یا مواجهه با سموم: شروع لرزش همراه با مصرف داروهای اعصاب یا مواجهه با مواد سمی باید توسط پزشک بررسی شود.
سن بالا یا بیماری‌های زمینه‌ای: در سالمندان یا بیماران مزمن، بروز لرزش اهمیت بیشتری داشته و باید ارزیابی شود.

در پایان باید تأکید کرد که لرزش دست پدیده‌ای پیچیده و چندعاملی است که نه تنها بر کیفیت زندگی افراد بلکه گاه بر سلامت روانی و اجتماعی آن‌ها نیز تأثیر قابل توجهی می‌گذارد. انتخاب مسیر صحیح تشخیصی و درمانی اهمیت بسیار دارد چرا که شناخت دقیق علت زمینه‌ای می‌تواند شانس کنترل علائم و بهبود عملکرد حرکتی را به طور چشمگیری افزایش دهد.
کلینیک دکتر احمدی جراح مغز و اعصاب با تکیه بر دانش تخصصی روز و بهره‌مندی از تجهیزات پیشرفته مانند نوار عصب و عضله، MRI و آزمایش‌های تکمیلی مرتبط آماده ارائه خدمات تخصصی برای بیماران مبتلا به لرزش دست و سایر اختلالات عصبی است. تیم مجرب کلینیک تلاش می‌کند با ارائه مشاوره و انتخاب مناسب‌ترین روش‌های درمان دارویی، توانبخشی یا در صورت لزوم جراحی زمینه بازگشت بیماران به زندگی عادی و افزایش احساس امنیت و اعتماد را فراهم آورد. اگر قصد رزرو نوبت را دارید می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 05144267075
اقدام نمایید.

منابع
nhs.uk
webmd.com
ninds.nih.gov