آنوریسم مغزی چیست و چه خطراتی برای سلامت مغز دارد؟

آنوریسم مغزی گشادشدگی یا برآمدگی غیرطبیعی در دیواره یکی از شریان‌های مغز است که به‌دلیل ضعف ساختاری یا آسیب در دیواره رگ‌ها ایجاد می‌شود. این برآمدگی معمولاً در نقاطی از رگ‌ها ظاهر می‌شود که دچار انشعاب یا خمیدگی‌اند و فشار خون بیشتری را تحمل می‌کنند. ظاهر آن شبیه به یک بادکنک است که با هر تپش قلب، فشار بیشتری را متحمل می‌شود. دیواره آن بخش از رگ معمولاً نازک‌تر و ضعیف‌تر از حالت طبیعی است و در معرض آسیب یا پارگی قرار دارد.
آنوریسم‌ها غالباً تا زمانی که بزرگ نشوند یا پاره نشوند، بدون علامت باقی می‌مانند، اما در صورت پارگی می‌توانند عوارضی جدی و تهدیدکننده برای حیات فرد به‌همراه داشته باشند.

آنوریسم را می‌توان به چند نوع مختلف دسته‌بندی کرد، که هر کدام ویژگی‌ها و خطرات خاص خود را دارند:

آنوریسم کیسه‌ای (Saccular Aneurysm)

این نوع آنوریسم بیشتر شبیه یک کیسه است و در محل انشعاب شریان‌ها ایجاد می‌شود. این نوع بیشترین نوع شایع است و معمولاً در نقاطی که رگ‌ها به شاخه‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شوند، به وجود می‌آید. به دلیل فشار زیاد، این نوع آنوریسم‌ها در معرض خطر پارگی بیشتری قرار دارند.

آنوریسم فوسی‌فرم (Fusiform Aneurysm)

در این نوع آنوریسم، دیواره شریان به طور یکنواخت گشاد می‌شود و در نتیجه شریان به شکل یک جعبه‌ی گشاد شده درمی‌آید. این نوع آنوریسم‌ها معمولاً در رگ‌های بزرگ‌تر مغز، مانند شریان‌های اصلی، مشاهده می‌شوند و به دلیل وسعت گشادی، درمان آن‌ها پیچیده‌تر است.

آنوریسم میکس (Dissecting Aneurysm)

این نوع آنوریسم زمانی رخ می‌دهد که لایه داخلی دیواره رگ خونی از لایه‌های دیگر جدا می‌شود، که باعث ایجاد خونریزی بین لایه‌های شریانی می‌شود. این نوع آنوریسم می‌تواند به سرعت گسترش یابد و خطر جدی برای پارگی آن وجود دارد.

آنوریسم غیریکنواخت (Blister-like Aneurysm)

این نوع آنوریسم‌ها به شکل برآمدگی‌های کوچکی بر روی دیواره شریان هستند که ظاهر بسیار ظریف و شکننده دارند. آنوریسم‌های غیریکنواخت می‌توانند به راحتی پاره شده و منجر به خونریزی‌های شدیدی شوند.

آنوریسم‌ها به دلیل ویژگی‌های خاص هر نوع، نیاز به تشخیص و درمان دقیق دارند. برای انتخاب روش درمانی مناسب و جلوگیری از بروز مشکلات جدی، مشاوره با یک جراح متخصص اهمیت زیادی دارد. دکتر احمدی، بهترین جراح تومور در خراسان رضوی، می‌تواند شما را در این مسیر یاری کند.

علت دقیق ایجاد آنوریسم مغزی هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به آن را افزایش دهند. این عوامل شامل:
فشار خون بالا: فشار خون بالا یکی از علل اصلی ایجاد آنوریسم است. فشار زیاد می‌تواند به دیواره رگ‌ها آسیب رسانده و منجر به ضعف آن‌ها شود.
سیگار کشیدن: سیگار می‌تواند منجر به کاهش استحکام دیواره رگ‌ها شود و احتمال ایجاد آنوریسم را افزایش دهد.
سابقه خانوادگی: در صورتی که یکی از اعضای خانواده شما سابقه آنوریسم مغزی داشته باشد، احتمال ابتلای شما به این بیماری بیشتر می‌شود.
بیماری‌های ژنتیکی: بیماری‌هایی مانند بیماری‌های بافت همبند (مانند سندرم مارفان و سندرم اهلرز-دانلوس) باعث ضعف در دیواره رگ‌های خونی می‌شوند و می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
سن و جنسیت: آنوریسم مغزی معمولاً در بزرگسالان بین ۳۰ تا ۶۰ سال شایع‌تر است و زنان به‌طور خاص در خطر بیشتری قرار دارند.

علائم آنوریسم مغزی به اندازه و محل آن بستگی دارد. در مراحل اولیه، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد و فقط در تصویربرداری‌های غیرمنتظره شناسایی شود اما زمانی که آنوریسم بزرگ شود یا فشار بر بافت‌های اطراف وارد کند، ممکن است علائم زیر را ایجاد کند:
سردرد شدید و ناگهانی
دوبینی یا تاری دید
درد یا حساسیت در اطراف چشم یا صورت
ضعف یا بی‌حسی در یک طرف صورت
مشکل در تکلم یا مشکل در بلع
از دست دادن تعادل یا هماهنگی
در صورت پارگی آنوریسم، علائم به شدت وخیم‌تر خواهند شد و ممکن است شامل:
سردرد غیرقابل تحمل (سردرد رعدآسا)
تهوع و استفراغ شدید
تشنج
افت هوشیاری یا کما

برای تشخیص آنوریسم ، معمولاً از روش‌های تصویربرداری پیشرفته استفاده می‌شود:

سی‌تی اسکن

این روش معمولاً در موارد اورژانسی برای شناسایی خونریزی مغزی استفاده می‌شود و می‌تواند به پزشک کمک کند تا خونریزی و اندازه آنوریسم را مشاهده کند.

ام‌آر‌آی

ام‌آر‌آی به پزشکان این امکان را می‌دهد که تصاویر دقیق‌تری از مغز و رگ‌های خونی تهیه کنند تا موقعیت و اندازه آنوریسم را ارزیابی کنند.

آنژیوگرافی مغزی

این روش پیشرفته‌تری است که می‌تواند به پزشکان کمک کند تا ساختار رگ‌های خونی مغز و جزئیات دقیق‌تر آنوریسم را مشاهده کنند. این روش برای بررسی آنوریسم‌های کوچک یا پیچیده‌تر به‌ویژه مفید است.

آنوریسم مغزی به علت خطر بالای پارگی و خونریزی مغزی، به‌ویژه در مناطقی از مغز که فعالیت‌های حیاتی رخ می‌دهند، بسیار خطرناک است. پارگی آنوریسم می‌تواند باعث خونریزی ساب‌آراکنوئید شود که یک نوع سکته مغزی هموراژیک است. این خونریزی می‌تواند موجب افزایش فشار داخل جمجمه شده و جریان خون به مغز را محدود کند، که در نتیجه آسیب‌های جدی به بافت مغز وارد می‌شود.
در برخی موارد، این خونریزی ممکن است باعث ایجاد لخته‌های خونی شود که بر سیستم عصبی تأثیر منفی می‌گذارند.
پارگی آنوریسم همچنین می‌تواند منجر به عوارضی مانند هیدروسفالی (جمع شدن مایع مغزی نخاعی در مغز)، واسواسپاسم عروقی (تنگ شدن رگ‌های خونی مغز) و اختلالات عصبی مانند فلج، کوری و اختلال در تکلم شود. حتی در صورت درمان، خونریزی‌های شدید می‌توانند به آسیب‌های دائمی مغزی و ناتوانی‌های طولانی‌مدت منجر شوند.

درمان آنوریسم مغزی بسته به اندازه، محل آن و وضعیت کلی بیمار متفاوت است. روش‌های درمانی شامل:
نظارت پزشکی: در برخی از آنوریسم‌های کوچک و بدون علائم، پزشک ممکن است تنها نظارت مستمر را پیشنهاد دهد.
جراحی باز (کلیپینگ): در این روش، جراح به مغز دسترسی پیدا کرده و پایه آنوریسم را با کلیپ فلزی مسدود می‌کند تا از خونریزی جلوگیری کند.
درمان اندوواسکولار (کویلینگ): در این روش، از طریق رگ‌های خونی، کویل‌های خاصی وارد آنوریسم می‌شود تا خون‌رسانی به آن متوقف شود.

آنوریسم مغزی، اگرچه ممکن است تا مدت‌ها خاموش و بی‌علامت باقی بماند، اما پتانسیل تبدیل شدن به یک بحران جدی و ناگهانی را دارد. شناخت عوامل خطر، آگاهی از علائم هشداردهنده و انجام بررسی‌های به‌موقع پزشکی می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از پیامدهای شدید این بیماری ایفا کند. توجه به سبک زندگی سالم و انجام چکاپ‌های منظم، گام‌هایی ساده اما مؤثر برای محافظت از سلامت مغز و جلوگیری از خطرات احتمالی آنوریسم هستند.
دکتر سید مصطفی احمدی، بهترین جراح مغز و اعصاب در سبزوار، با تخصص و تجربه فراوان در درمان آنوریسم مغزی، به شما کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را انتخاب کرده و به نتایج مطلوب دست یابید. اگر به درمان آنوریسم مغزی نیاز دارید، مشاوره با دکتر احمدی می‌تواند گامی مؤثر در مسیر بهبودی شما باشد. برای دریافت مشاوره و نوبت‌دهی، می‌توانید از دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 05144267075 استفاده کنید.

منابع
mayoclinic
clevelandclinic